Φτιαγμένο για αστούς, φιλόξενο για πρίγκιπες
Δε χρειάζεται να διαβάσεις αυτό το κείμενο, για να καταλάβεις τη μακραίωνη ιστορία που κουβαλά το Ναύπλιο. Διαγράφεται ξεκάθαρη πάνω στα κάστρα του, την αντιλαμβάνεσαι με μια ματιά στην Ακροναυπλία και το Παλαμήδι. Η πόλη μιλά από μόνη της για το παρελθόν της και για όλους όσους πέρασαν από 'δω, τους Φράγκους, τους Ενετούς, τους Τούρκους, τους κατακτητές και τους ευεργέτες της.
Ο μύθος πίσω από το όνομα
Το όνομά της σου αποκαλύπτει τον ιδρυτή της: τον Ναύπλιο, γιο του Ποσειδώνα και της Αμυμώνης. Ο Ναύπλιος έκανε με την Κλυμένη τρία παιδιά: τον Παλαμήδη, τον Οίακα και τον Ναυσιμέδοντα. Ο ίδιος οχύρωσε την πόλη και έχτισε το κάστρο, που πήρε το όνομα του γιου του -που υπήρξε σοφός και εφευρέτης.
Εν αρχή ήταν η πόλη…
Τα ίχνη από τα πολυγωνικά τείχη της Ακροναυπλίας και οι τάφοι στη βόρεια πλευρά του Παλαμηδίου μαρτυρούν πως η ιστορία της πόλης άρχισε περίπου τον 8ο π.Χ. αιώνα.
Το Ναύπλιο, αν και μικρή πόλη, κατάφερε να αποκρούσει πολλούς επιδρομείς. Στον Μεσσηνιακό πόλεμο συμμάχησε με τους Σπαρτιάτες (που ήταν εχθροί των Αργείων) και τελικά κατακτήθηκε από τον Δαμοκράτη, τον βασιλιά του Άργους, οπότε καταστράφηκε και λειτούργησε ως λιμάνι του Άργους.
Όλα γύρω του γυρίζουν
Είναι όμως πολύ αργότερα, όταν το Ναύπλιο αρχίζει να αποκτά δύναμη και αίγλη. Με την ίδρυση του Βυζαντινού κράτους, αναγνωρίζεται από τους Βυζαντινούς ως εμπορικό κέντρο της Ανατολικής Πελοποννήσου και αποκτά μεγάλη στρατηγική σημασία.
Το 1180 μ.Χ. ορίζεται άρχοντας του Ναυπλίου ο Λέων Σγουρός, που κυρίευσε το Άργος και την Κόρινθο. Το 1204, με την κατάλυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, η Πελοπόννησος δόθηκε στους Φράγκους, που οχύρωσαν την Ακροναυπλία και έφτιαξαν το φράγκικο φρούριο.
Η Ενετοκρατία φέρνει…έργα
Το 1390 μ.Χ. το Ναύπλιο κυριαρχείται από τους Ενετούς, που ενισχύουν την οχύρωση των δυο φρουρίων της πόλης, κατασκευάζουν και τρίτο ενετικό φρούριο, τον προμαχώνα, γνωστό και ως "Πέντε αδέρφια". Οχυρώνεται για πρώτη φορά το Μπούρτζι, χτίζεται πάνω του το κάστρο και μπαίνουν αλυσίδες οχύρωσης από το κάστρο ως το λιμάνι, όλα αυτά μέχρι το 1865, που το Μπούρτζι γίνεται τόπος διαμονής των δημίων.
Οι Ενετοί επεκτείνουν την πόλη, την οχυρώνουν με τείχη, φτιάχνουν τον ναό του Αγίου Γεωργίου και άλλα κτίρια, καθώς και υδραγωγείο.
Οι Τούρκοι κατακτητές, τα δεινά και οι βαρβαρότητες
Από το 1540 έως το 1686 η πόλη κυριαρχείται από τους Τούρκους. Το 1686 ο αντιναύαρχος Μοροζίνης (επικεφαλής των Ενετών) καταλαμβάνει την πόλη και αρχίζει την οχύρωση του Παλαμηδιού, που όμως δεν ολοκλήρωσε εξαιτίας ξαφνικού θανάτου του. Την οχύρωση, όμως, του περίφημου κάστρου συνέχισε ο Αυγουστίνος Σαγρέδος, όνομα που βρίσκεται και πίσω από τη μικρή εκκλησία του Αγίου Ανδρέα στο κάστρο, αλλά και από το πέτρινο λιοντάρι. Οι Ενετοί παραμένουν μέχρι το 1715, όταν με την πτώση της Ενετίας οι Τούρκοι καταλαμβάνουν όλες τις ενετικές κτήσεις στην περιοχή της Μεσογείου.
Το 1718 η Πελοπόννησος παραδίδεται επίσημα στους Τούρκους και η πόλη του Ναυπλίου, όπου χτίζονται τζαμιά, υποφέρει από προβλήματα και βαρβαρότητες.
Χαίρε, ω χαίρε ελευθερία!
Οι Έλληνες κηρύσσουν την έναρξη της επανάστασης στις 25 Μαρτίου 1821 και τον Νοέμβριο του 1822 οι οπλαρχηγοί της Πελοποννήσου αρχίζουν τον αγώνα τους για την απελευθέρωση του Ναυπλίου, με αρχηγό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Ο Στάικος Σταϊκόπουλος και οι άντρες του καταλαμβάνουν το Παλαμήδι και η πόλη αποκτά την ανεξαρτησία της. Τον Ιανουάριο του 1823 το Ναύπλιο γίνεται πρωτεύουσα του ελεύθερου ελληνικού κράτους, ενώ αρχές του 1828 έρχεται στην πόλη ο πρώτος κυβερνήτης του ελληνικού κράτους, ο Ιωάννης Καποδίστριας. Τρία χρόνια μετά δολοφονείται μπροστά στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα.
Καλώς τον βασιλιά!
Το 1833 φτάνει στο Ναύπλιο ο Όθωνας από την Βαυαρία, ως βασιλιάς της Ελλάδας, και το επόμενο έτος η πρωτεύουσα της Ελλάδας μεταφέρεται στην Αθήνα. Το 1834 φυλακίζεται στο Παλαμήδι ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο οποίος απελευθερώνεται μετά από δυο χρόνια. Η βασιλεία του Όθωνα διαρκεί ως το 1862.
Επιτέλους εκσυγχρονισμός
Τις περιόδους επί Καποδίστρια και Όθωνα η πόλη απoκτά έναν αέρα εκσυγχρονισμού. Επί Καποδίστρια γκρεμίστηκαν τα τριώροφα και τετραώροφα σαχνισιά, που θύμιζαν οθωμανική πόλη, χτίστηκε το προάστιο της Πρόνοιας για τους λαϊκούς αγωνιστές και γεννήθηκαν οι πρώτες εφημερίδες, το πρώτο Εθνικό Τυπογραφείο, η πρώτη Βουλή των Ελλήνων, οι πρώτες θεατρικές παραστάσεις, τα σαλόνια που καλλιέργησαν την πολιτική και καλλιτεχνική ζωή, ο τακτικός στρατός και η Σχολή Ευελπίδων. Έργα που ενισχύθηκαν με την άφιξη του Όθωνα και την εγκατάσταση της Αντιβασιλείας και μετά της Αυλής, μέχρι τη μεταφορά της πρωτεύουσας, το 1834.
Ναύπλιο: Φτιαγμένο για αστούς, φιλόξενο για τους πρίγκιπες
Και μετά όμως τη μεταφορά της πρωτεύουσας, το Ναύπλιο συνεχίζει να αποτελεί μια πολύ σημαντική ελληνική πόλη, αφού υπήρξε βασικό στρατιωτικό κέντρο, με τα συντάγματά του, τα φρούρια, το κεντρικό οπλοστάσιο του στρατού και την κεντρική ιματιοθήκη. Ακόμα, ήταν δικαστικό και διοικητικό κέντρο, ασφαλές εξαγωγικό λιμάνι και προς το τέλος του αιώνα συνδέεται και με το σιδηρόδρομο. Στην πόλη υπάρχουν δυο γειτονιές, η παλιά πόλη και το προάστιο της Πρόνοιας. Μέσα στον 19ο αιώνα το Ναύπλιο αναπτύσσει μια αστική συνείδηση, η όψη της πόλης καλλωπίζεται, γκρεμίζονται τα τείχη, η πόλη αποκτά φωτισμό, περισσότερο πράσινο και ευπρεπή ξενοδοχεία, που φιλοξενούν πρίγκιπες και αυτοκράτορες...